Początki Szkoły

    Początki istnienia Lubli sięgają XII wieku. W 1185 roku komes, hrabia Mikołaj de Bogoria darował wieś klasztorowi Cystersów z Koprzywnicy, co dowodzi jej wcześniejszego istnienia.

   W XIII wieku Lubla była już parafią. Wykształcenie w tych czasach było rzadkością, nawet u osób stanu uprzywilejowanego. Początki szkolnictwa wiążą się z powstaniem szkół parafialnych. Pierwsze wzmianki o istnieniu takiej szkoły w Lubli pochodzą z końca XVI wieku. Potwierdzają to protokoły wizytacyjne delegacji biskupa krakowskiego z roku 1595, które określają jednocześnie, że rektorem tej szkoły był miejscowy organista (nazwisko nieznane). Zarządcą dóbr opactwa i sołtysem był wtedy Jan Szkuliński. Dokumenty historyczne z lat 1596, 1602, 1608 stwierdzają, że szkoła była położona w miejscu, w którym obecnie znajduje się tzw. organistówka.

   Kierownikiem, czyli rektorem szkoły parafialnej od roku 1602 był Maciej Bezek z Mielca. Mieszkał on w odremontowanej organistówce i tam też prowadził nauczanie. Zatrudniał go proboszcz, który płacił mu klerykaturę.

   Rektor uczył chłopców ministrantury, śpiewu liturgicznego, pieśni religijnych, podstawowych prawd wiary, pacierza, podstaw łaciny, czytania z książek do nabożeństwa. Jego zadaniem było przygotować dzieci do pierwszej komunii świętej.

 

 

Oświata w Galicji

    Tereny, które po pierwszym rozbiorze w 1772 roku znalazły się pod zaborem austriackim, nie zostały objęte działalnością Komisji Edukacji Narodowej. Obowiązek szkolny w Galicji nie był realizowany pomimo wprowadzenia go przez cesarzową Marię Teresę i Józefa II – poziom analfabetyzmu sięgał 90%.

   Zmiany w oświacie galicyjskiej nastąpiły w drugiej połowie XIX wieku. W 1846 roku Sejm uchwalił Statut Rady Szkolnej. Ustawa z 1873 roku objęła obowiązkiem szkolnym dzieci od szóstego do dwunastego roku życia. Według dokumentów z 1830 nie było w Lubli zorganizowanego nauczania. Opiekę w tym względzie sprawował proboszcz parafii, który gromadził dzieci i młodzież w kościele nauczając ich tylko prawd wiary i obyczajów. Ponownie szkoła w Lubli pojawiła się w dokumentach dopiero w 1846.

   Za wzorem innych, a może z nakazu Kurii Biskupiej, proboszcz ks. Jan Pietrzycki wybudował z plebańskiego drzewa obszerną organistówkę, w której mieściła się sala pierwszej oficjalnej Szkoły Parafialnej. Tę nazwę nosiła w latach 1846 -1863.

   Pierwszym nauczycielem był w latach 1846 -1880 Leon Majchrowicz, który ukończył kurs nauczycielski w Przemyślu. Oprócz zajęć w szkole pełnił on obowiązki organisty.

   Jako nauczyciel pobierał pensję w wysokości 160 guldenów rocznie tj. 320 koron austriackich i 6 sągów drewna opałowego.

   W 1863 roku szkoła otrzymała nazwę – gminna, a w 1874 roku Rada Szkolna Krajowa we Lwowie zmieniła nazwę z gminnej na filialną. Pensja nauczyciela wynosiła wtedy 500 koron rocznie.

   Na polecenie starosty jasielskiego gmina Lubla wybudowała w latach 1876 – 1880 nową szkołę murowaną, mieszczącą się na placu w rozwidleniu dróg prowadzących do Sieklówki i Bukowego Lasu.

   Po śmierci L. Majchrowicza nauczycielką została Karolina Mokry. Następnie funkcję kierownika szkoły objął Ludwik Jedliński i pełnił ją w latach 1880 -1885. Szkoła liczyła wtedy 144 uczniów.

   Od 1 X 1885 do 1912 roku w szkole uczył Czesław Bogdalski, który od 1906 roku pełnił funkcję kierownika szkoły dwuklasowej, zatrudniającej ponadto – najpierw troje, później czworo nauczycieli. Weług wpisu do kroniki szkolnej: “Był to [Bogdalski] dobry pedagog, miłujący swój zawód nauczycielski, pomocny w wychowaniu religijnym dziatwy szkolnej, w życiu prywatnym najlepszym był mężem, najczulszym ojcem”.

   W 1912 roku było 362 uczniów objętych obowiązkiem szkolnym, jednak pobierało naukę tylko 348 dzieci.

   Od 1913 roku nauczycielami byli kolejno: Augustyniak, Smiałowska, Gągola, Maślanka, Malancek. Zajęcia w szkole polegały na nauce czytania, pisania, dodawania i odejmowania. Uczniom brakowało podręczników. Pomoce naukowe w tym okresie stanowiły: tablica, kreda, tabliczka kamienna, ołówek a dyscyplina i kij były środkiem wychowawczym. Miejscowa nauczycielka Maria Karliczkówna założyła w 1913 roku chłopską organizację o charakterze wojskowym o nazwie Drużyna Bartoszowa. Drużyna ta, będąca chorągwią jasielską, liczyła w latach 1913 -1914 54 członków, na czele których stał Józef Cymerman.

 

I wojna światowa

     W latach 1914-15 nauka nie odbywała się systematycznie z powodu ciągłego przemarszu wojsk rosyjskich na front pod Gorlicami. Budynek szkolny nie został jednakże zniszczony.

   Od 1912 roku dwuklasowa szkoła realizowała plan pracy szkół czteroklasowych. Naukę w niej pobierali również Żydzi. Trzy razy w tygodniu wieczorami, prowadzono dodatkowe lekcje, na które uczęszczali panowie z dworu i bogatsi ludzie ze wsi.

 

Okres międzywojenny

   Kierownikiem szkoły od 1920 roku był Franciszek Klimek, który pełnił tę funkcję do 1934 roku.

   Nauka odbywała się w systemie dwuzmianowym, ponieważ były tylko trzy sale lekcyjne. Okres nauki trwał 6 lat, a do klasy VII dzieci mogły uczęszczać do Frysztaka.

   Obowiązywała czterostopniowa skala ocen: 1-bdb, 2-db, 3-dst, 4-ndst. Niestety wielu uczniów kończyło edukację na klasie czwartej.

   W latach dwudziestych w szkole w Lubli pracowało troje nauczycieli: Franciszek Klimek, Janina Kulczycka, Stanisław Łukasiewicz. Od roku 1932 zatrudniono jeszcze panią Klimek i Annę Hardównę.

   Nauczane przedmioty to: język polski, rachunki, śpiew, prace, gimnastyka, przyroda, historia, geografia.

   Dzieci uczyły się sześć dni w tygodniu. Te z biedniejszych rodzin otrzymywały pomoc – bułkę, szklankę mleka, łyżkę tranu. Prawie wszystkie chodziły boso, ubogo ubrane. Swoje przybory szkolne nosiły w płóciennych woreczkach lub w deszczułkach związanych rzemykiem.

   Uczniowie zaczynający edukację w klasie I najpierw uczyli się pisać ryskikiem na tabliczkach, a dopiero w drugim półroczu pisały piórem w zeszytach i uczyły się z elementarza liter drukowanych. Obowiązujące podręczniki dla nauczania początkowego to “Książka rachunkowa”, “Książka polska”, “Podręcznik do nauki liter”.

   Absolwenci szkoły z lat trzydziestych w swoich wspomnieniach podkreślają, że nauczycieli darzono wielkim szacunkiem, mimo to ambicje uczniów w zakresie zdobywania wiedzy nie były zbyt wygórowane. Nauczanie poszczególnych przedmiotów ograniczało się do opanowania podstawowych wiadomości tj. czytania i pisania, dodawania, dzielenia i mnożenia, podstaw geometrii.

 

Wojna i okupacja

   Od września 1939 do września 1940 roku szkoła była nieczynna z powodu zajęcia jej na kwatery przez wojska niemieckie.

   Nauczanie było prowadzone bardzo nieregularnie w domu prywatnym Jana Dętkosia.

   Pomimo wojny do pracy zgłosili się Jakub Bytnar – kierownik szkoły w latach 1940-45, Janina Łabędzka, Władysława Łętkowska.

   Przez całą wojnę nauka prowadzona była bez podręczników. Nauczanie języka polskiego odbywało się przy pomocy tygodnika “Ster”, wydawanego przez władze niemieckie. Geografii i historii nie uczono.

   6 V 1940 roku władze okupacyjne wydały polecenie oddania wszystkich podręczników szkolnych, książek z biblioteki, map, obrazów itp. Polecono usunięcie ze ścian portretów – prezydenta Ignacego Mościckiego i marszałka Józefa Piłsudskiego.

   W latach 1940-44 nauka trwała z wyjątkiem miesięcy zimowych, kiedy to przerywano zajęcia z powodu braku opału na ogrzanie sal lekcyjnych. Półroczną przerwę w nauczaniu (I-VI) spowodowało stacjonowanie w budynku szkolnym wojsk niemieckich przygotowujących się do uderzenia na Rosję.

   Kolejny raz wojsko zajęło szkołę w kwietniu 1944 roku. Nauka odbywała się wówczas w stodole plebańskiej ks. Walentego Jasionowskiego.

   Warunki nauczania w czasie okupacji były bardzo trudne. Niska frekwencja spowodowana była często brakiem ubrania czy obuwia. Ci, którzy mogli chodzili do szkoły w sąsiednich miejscowościach.

   W czasie frontu, trwającego na terenie wsi od sierpnia 1944 do 15 V 1945 roku, budynek szkolny został całkowicie zniszczony przez pociski niemieckie i rosyjskie.

 

Po wyzwoleniu

   Od czerwca 1944 roku nie prowadzono w Lubli żadnej formy nauczania. Dopiero w styczniu 1946 roku ks. W. Jasionowski wygospodarował, po remoncie plebanii, jedną salę, w której rozpoczął nauczanie miejscowy nauczyciel St. Łukasiewicz

   Budynek szkolny był zrujnowany, na odbudowę trzeba było funduszy, których nikt nie mógł udzielić. Z pożogi wojennej ocalało zaledwie kilka ławek szkolnych. Po pewnym czasie do użytku szkolnego została oddana druga sala na plebanii, na remont której starostwo w Krośnie przydzieliło 5 tysięcy złotych.

   Od września 1946 roku objęła posadę nauczycielki pani Beigret.

   Trudności lokalowe, brak kadry nauczycielskiej, złe warunki materialne, głód i nędza spowodowane wojną, nie sprzyjały szkolnictwu.

   Od 1945 roku ciągle zmieniało się kierownictwo szkoły. Przez dwa lata (1946-48) nauczycielem był mianowany przez ówczesne władze ludowe, ksiądz Walenty Jasionowski. Przez miesiąc kwiecień 1947 roku pełnił on również obowiązki kierownika szkoły w miejsce St. Łukasiewicza, który zmuszony był nagle wyjechać. W czerwcu funkcję kierownika objęła Wanda Gładyszowa.

   Przez okres dwóch lat dzieci szkolne odżywiano barszczem z chlebem – z fundacji UNRA. Nauczyciele w miejsce pensji pobierali dary z Veritasu i UNRA.

   W 1947 roku pan Stanisław Cymerman – nowo zatrudniony nauczyciel wystarał się o przydział baraku wojskowego, który przywiózł do Lubli i przebudował wraz z mieszkańcami wsi oraz dziećmi na tymczasową szkołę.

   Pod koniec lat czterdziestych liczba uczniów wahała się w granicach od 230 do 260.

   Zmieniła się też kadra. Często następowały zmiany na stanowisku kierownika szkoły, którą to funkcję pełnili w latach: 1947-48 Jadwiga Cząstkówna, 1948-49 Stanisław Cymerman, następnie Zofia Zagórska i z powrotem Jadwiga Cząstkówna oraz Jadwiga Łukasiewiczowa. W 1948 roku ze stanowiska nauczyciela został zwolniony proboszcz parafii.

   Na terenie szkoły prężnie działały organizacje: PCK, TPŻ, Koło Odbudowy Warszawy, TPPR oraz biblioteka. Za wybitne osiągnięcia w nauce uczniowie otrzymywali wyróżnienia i nagrody.

   Rok szkolny 1949/50 był rokiem przełomowym w dziejach szkolnictwa w Lubli. Sytuacja w szkole była złożona. Liczba uczniów przekraczała 260. Klasy III i IV liczyły po 50 osób, a klasaVI tylko 8. Zatrudnionych było czworo nauczycieli: J. Cząstkówna, St. Cymerman, St. Łukasiewicz, I. Kosiba.

   W styczniu, z powodu silnych mrozów, znacznie obniżyła się frekwencja uczniów. Prawie cały czas trwały prace budowlane przy remoncie zniszczonej szkoły. Trudne warunki złożyły się na fakt, iż nauczanie (z wyjątkiem VI kl.) odbywało się co drugi dzień. Klasy VII wtedy nie było, mimo że siedmioklasowa szkoła istaniała w Lubli od 1948 roku.

   W lutym 1950 roku nastąpiło przeniesienie szkoły z baraku do murowanego budynku, który posiadał trzy sale lekcyjne.

   W okresie zimowo-wiosennym nauczyciele pracowali w uciążliwych warunkach bazowych, nadal trwały prace wykończeniowe, kładziono podłogi, sufity, korytarze były pełne cegły, belek, desek. Sal nie ogrzewano, było bardzo zimno. Prace remontowe opieszale posuwały się naprzód.

   Ostatecznie w maju 1950 roku nastąpiło uroczyste otwarcie szkoły.

   W tym przełomowym roku ukończyło szkołę 226 uczniów. Zorganizowany był także kurs dla analfabetów. Szkoła posiadała bibliotekę liczącą 810 pozycji.

   W latach pięćdziesiątych nadal następowały częste zmiany w kadrze. Grono nauczycielskie liczyło siedemosób, a kierownictwo szkoły objął Władysław Machnik. To właśnie on był inicjatorem budowy nowej szkoły – tej która istnieje obecnie. Budynek usytuowany został w miejscu byłego dworu, w otoczeniu starego parku.

   W skład zarządu Wiejskiego Komitetu Budowy Szkoły wchodzili: przew. Bolesław Majchrowicz, sekretarz – Jan Dominik, skarbnik – Władysław Głód.

   Budowę szkoły ukończono w lipcu 1964 roku, a uroczyste otwarcie szkoły do użytku nastąpiło 30. sierpnia 1964 roku.

   Duże przestronne sale lekcyjne i korytarze, świetlica, zaplecze kuchenne i sala gimnastyczna dawały młodzieży o wiele lepsze warunki do pracy niż te, które istniały w starym budynku.

   W latach sześćdziesiątych często następowały zmiany na stanowiskach nauczycieli, co spowodowane było prawdopodobnie trudnościami mieszkaniowymi. Szkoła liczyła ponad 250 uczniów.

 

 

Ostatnie 25 lat

  W kwietniu 1969 roku, po długoletniej pracy zmarł nagle kierownik szkoły Władysław Machnik. Jego obowiązki do końca pełnił Eugeniusz Szarek, a od września kierował szkołą Józef Longosz, powołany na to stanowisko przez Wydział Oświaty w Strzyżowie.

   Nowa, zaledwie pięcioletnia szkoła znów wymagała natychmiastowego remontu: przeciekał dach, osuwały się ścianki szczytowe murów, obejście szkoły nie było zagospodarowane.

    Dzięki dużemu zaangażowaniu dyrektora szkoły, nauczycieli, uczniów i rodziców w latach 70-tych w ramach tzw. czynów społecznych wykonano rabaty kwiatowe, boiska i obiekty sportowe: plac zabaw, ogrodzenie oraz drogi dojazdowe.

   W zamian za kilkuletnią dzierżawę budynku na obiekt kolonijny, Zakłady Przemysłu Siarkowego w Tarnobrzegu wykonały instalację wodno-kanalizacyjną, łazienki i ubikacje. Kilka lat później rozpoczęło się wykonanie instalacji c.o. oraz podłączono gaz.

   Życie szkoły nie ograniczało się jednak tylko do remontu budynku.

   Uczniowie osiągali bardzo dobre wyniki w nauce, zwyciężali w olimpiadach przedmiotowych, kontynuowali naukę w liceach i podejmowali studia.

   W szkole istniał zespół muzyczny oraz chór prowadzony najpierw przez Andrzeja Tomerę, a następnie Jana Jakucia. Zasługą nauczyciela wychowania fizycznego - Eugeniusza Szarka były wysokie osiągnięcia szkoły w dziedzinie sportu.

   Głównym problemem w tych czasach był brak wykształconej kadry oraz bardzo częste zmiany osobowe w gronie pedagogicznym. Długoletnim stażem oraz osiągnięciami w pracy w szkole w Lubli mogą poszczycić się: Janina i Stanisław Cymermanowie, Emilia i Józef Longoszowie, Anna i Eugeniusz Szarkowie.

   We wrześniu 1985 roku dyrektor Józef Longosz ze względu na stan zdrowia odszedł z pracy. Lata 1985-92 to ciągłe zmiany na stanowisku dyrektora. Funkcję tę pełnili kolejno: Janusz Stodolak, Zofia Kostrząb-Kurek, Edward Grzybek.

   W roku 1989, z inicjatywy ks. proboszcza Franciszka Podolskiego, szkole nadany został sztandar oraz przywrócone imię św. Jana Kantego. Uroczystości z tym związane były ważnym wydarzeniem w życiu szkoły i środowiska.

 

 

Bibliografia
 

W. Jasionowski: Monografia i kronika parafii i wsi Lubla, Kroniki Szkoły, Materiały archiwalne ze zbiorów prywatnych, ​